2015-12-27

Chamstwo w państwie (2)

Rozpowszechnionym środkiem edukowania dorosłych i młodzieży w Ameryce Łacińskiej były w XIX w. teksty konstytucji, podręczniki gramatyki oraz Podręcznik grzeczności i dobrych manier. Dawno już zauważono, że podobnie jak przeczytanie konstytucji jednego państwa dawało wystarczającą wiedzę o konstytucjach pozostałych państw latynoamerykańskich, zapoznanie się z jednym takim podręcznikiem pozwalało uznać, że zna się je wszystkie. A ponieważ najłatwiej było zrozumieć podręcznik grzeczności i dobrych manier, czytało się to przyjemniej niż konstytucję czy gramatykę, a spodziewana korzyść miała pojawić się niezwłocznie, wiedza w nim zawarta była masowo przyswajana, prawie wszędzie taka sama. Nie tylko przez jego czytelników. Znaczenie tego faktu dla kultury politycznej nie mogło być obojętne. Podręcznik upowszechniał wszak normy społecznego komunikowania się i był tym samym budulcem kultury współdziałania. Może w naszych przedszkolach i szkole powszechnej coś takiego byłoby potrzebne, żeby przyspieszyć cywilizowanie naszej kultury politycznej. Liczni politycy i dziennikarze nie zdają sobie sprawy ze swych braków, na czytanie czasu nie mają, propozycję studiowania takiego podręcznika potraktowaliby jako prowokację; oni są ofiarami swoich wychowawców i stanu pewnego rodzaju stosunków społecznych. Obecni uczniowie mogą być w przyszłości lepsi, jeżeli już dzisiaj zwrócimy większą uwagę na "grzeczność i dobre maniery". Zanim to ewentualnie nastąpi, studia nad chamstwem w państwie są nadal aktualne.